Cú Chulainn

Ο Cú Chulainn είναι η σημαντικότερη ηρωική μορφή των ιρλανδικών παραδόσεων, που έχει παρομοιαστεί είτε με τον Ηρακλή, είτε με τον Αχιλλέα, λόγω κάποιων αντιστοιχιών που παρουσιάζονται στους θρύλους που αφορούν τους τρεις ήρωες. Πεδίο δράσης του είναι το βασίλειο των Ulaid (ιρλανδικό φύλο το οποίο έδωσε και το όνομά του στην περιοχή την οποία κατοικούσε, το σημερινό Ώλστερ – Ulster είναι η αγγλική ονομασία που προέρχεται από το γαελικό Ulaid και το σκανδιναβικό staðr, το οποίο σημαίνει περιοχή), όπου σύμφωνα με την πιο γνωστή παράδοση για την γέννησή του, η οποία εξιστορείται στην μεταγενέστερη εκδοχή του Compert Con Culainn, βασιλιάς ήταν ο Conchobar mac Nessa, αδερφός της μητέρας του Deichtine.

Γέννηση και παιδική ηλικία

Σύμφωνα με την αφήγηση η Deichtine εξαφανίζεται από την Emain Macha, πρωτεύουσα του Conchobar, όταν ο θεός Lugh εμφανίζεται στον ύπνο της και την διατάζει να προσέλθει σε αυτόν μαζί με τις πενήντα ακολούθους της. Προηγουμένως της είχε αποκαλύψει, ότι κατά την διάρκεια της δεξίωσης για τον επικείμενο γάμο της με τον Sualtam, ο ίδιος είχε μεταμορφωθεί σε μύγα που έπεσε μέσα στο ποτήρι της, την οποία αυτή κατάπιε χωρίς να το αντιληφθεί· με τον τρόπο αυτό την κατέστησε έγκυο. Στην συνέχεια την μεταμόρφωσε μαζί με την ακολουθία της σε πουλιά και κανείς δεν τις ξαναείδε, ώσπου κάποια μέρα μετά από μήνες ένα σμήνος πανέμορφων πουλιών εμφανίστηκε στην Emain Macha, παρακινώντας τους πολεμιστές του Ώλστερ να τα κυνηγήσουν. Τα ακολούθησαν ώσπου χτυπημένοι από μία χιονοθύελλα, βρέθηκαν μπροστά σε ένα θαυμάσιο παλάτι, όπου τους υποδέχθηκε ο Lugh εξηγώντας τους τι είχε συμβεί και διατάσσοντάς τους να πάρουν μαζί τους τον μικρό γιο του, και να τον αναθρέψουν ως πολεμιστή. Φύλαρχοι, δρυίδες, πολεμιστές και ποιητές των Ulaid έριζαν για την ανατροφή/ υιοθεσία του μικρού Setanta (όπως ονομαζόταν τότε), η μητέρα του όμως αποφάσισε ότι όλοι θα ήταν θετοί του πατέρες, και ότι ο κάθε ένας θα έπρεπε να του διδάξει τις αρχές του λειτουργήματός του. Έτσι ο Setanta διδάχθηκε από τον Sencha mac Aillela την δίκαιη κρίση και την ευγλωττία, από τον Fergus mac Róich τους πολεμικούς τρόπους και την προστασία των αδυνάτων και από τον ποιητή Amergin την ποίηση. Θετός του πατέρας ήταν και ο θείος του Conchobar, ενώ τροφός του ήταν η γυναίκα του Amergin, Findchóem. Θετός του αδερφός ήταν ο γιος του Amergin, Conall Cernach για τον οποίο λεγόταν πως κοιμόταν πάντοτε με το κεφάλι ενός άνδρα των Connachta (αντίπαλοι των Ulaid) κάτω από το γόνατό του. Σε ηλικία πέντε ετών φτάνει στην αυλή της Emain Macha όπου μετά από παρεξήγηση με τον «στρατό των αγοριών», συγκρούεται μαζί τους, μόνος εναντίον όλων, νικώντας τους. Το όνομα Cú Chulainn το απέκτησε όταν σκότωσε σε αυτοάμυνα τον σκύλο-φύλακα του σιδηρουργού Culann, στον οποίο υποσχέθηκε ότι θα του βρει και θα εκπαιδεύσει έναν άλλον και ότι μέχρι να είναι έτοιμος ο νέος σκύλος-φύλακας, ο ίδιος θα φυλάει την κατοικία του. Τότε ο δρυίδης Cathbad αναφώνησε ότι το όνομα του αγοριού θα είναι Cú Chulainn (προφέρεται Κου Χούλιν), δηλαδή «Λαγωνικό του Culann». Σε ηλικία επτά ετών, έχοντας ακούσει τον Cathbad να λέει πως ο πολεμιστής που θα πάρει όπλα εκείνη την ημέρα θα έχει αιώνια φήμη, ζητά από τον θείο του οπλισμό. Κανένα όπλο δεν αντέχει την δύναμή του εκτός από τα βασιλικά, και ο Cathbad όταν τον βλέπει οπλισμένο θρηνεί, διότι δεν είχε τελειώσει την προφητεία του, η οποία προέβλεπε ότι ο πολεμιστής αυτός θα πέθαινε νέος( εδώ έγκειται και ο παραλληλισμός με τον Αχιλλέα, ο οποίος προτίμησε την αιώνια δόξα μέσω τον πολεμικών κατορθωμάτων και τον θάνατο σε νεαρή ηλικία, τον οποίον αυτή συνεπαγόταν, από την ήσυχη ζωή και τον θάνατο σε βαθιά γεράματα). Το βράδυ εκείνο ευρισκόμενος σε κατάσταση πολεμικής μανίας (riastrad), επιστρέφει με τα κεφάλια των γιων της Nechtan Scéne, οι οποίοι καυχούνταν ότι είχαν σκοτώσει περισσότερους άνδρες του Ulaid από όσους ζούσαν τότε. Οι σύντροφοί του φοβούμενοι ότι θα τους σκοτώσει και αυτούς, με ένα τέχνασμα τον βάζουν διαδοχικά μέσα σε τρία βαρέλια με νερό, αφού το πρώτο διαλύεται από την θερμότητα του σώματός του, στο δεύτερο το νερό βράζει και στο τρίτο απλώς θερμαίνεται εφόσον η μανία του έχει υποχωρήσει.

Νεότητα

Οι άνδρες του Ulaid ανησυχούσαν ότι λόγω τις ομορφιάς και της δύναμής του, ο Cú Chulainn θα τους έκλεβε τις γυναίκες και τις κόρες τους, οπότε άρχισαν να αναζητούν μία γυναίκα για αυτόν. Ο ίδιος επιθυμούσε την Emer, κόρη του Forgall Monach, ο οποίος όμως ζητά ο Cú Chulainn να μεταβεί στην Alba (Σκωτία) για να εκπαιδευτεί κοντά στην πολεμίστρια Scathach, προσδοκώντας κρυφά τον θάνατό του ήρωος. Ο Cú Chulainn εκπαιδεύεται από την Scathach και αντιμετωπίζει επιτυχώς την αντίπαλό της Aoife, η οποία του χαρίζει και έναν γιο, τον οποίο θα φονεύσει σε μία τραγική στιγμή οκτώ χρόνια μετά, όταν αυτός θα έρθει στο Ώλστερ σε αναζήτηση του πατέρα του και θα αρνηθεί να αποκαλύψει το όνομά του. Το γεγονός αυτό θα του προκαλέσει βαθιά θλίψη. Ο πιο γνωστός ίσως άθλος του είναι η επικράτησή του εναντίον ενός ολόκληρου στρατού από το Connacht και την υπόλοιπη Ιρλανδία, που επέδραμε για να κλέψει τον ταύρο Donn Cúailnge (Το γεγονός εξιστορείται στο Táin Bó Cúailnge). Οι άνδρες του Ulaid ήταν ανήμποροι να αντισταθούν λόγω μιας κατάρας, την οποία ο Cú Chulainn απέφυγε διότι δεν ήταν πραγματικά ένας Ulaid. Αρχικά έκανε αιφνιδιαστικές επιθέσεις εναντίον των αντιπάλων του και στη συνέχεια σταμάτησε την εισβολή τους επικαλούμενος το δικαίωμα της μονομαχίας. Ο δεκαεπτάχρονος ήρωας αντιμετώπισε τους προμάχους του εχθρικού στρατού σε μονομαχίες που διήρκεσαν μήνες. Κατά την διάρκεια αυτών των αναμετρήσεων δέχθηκε και την επίσκεψη της θεάς Morrígan, η οποία μεταμορφωμένη σε κόρη ενός βασιλιά, του προσφέρει την αγάπη της. Όταν αυτός αρνείται, του αποκαλύπτει την ταυτότητά της και του λέει πως θα τον εκδικηθεί για την απόρριψή της. Έτσι κατά τις συγκρούσεις του με τους εχθρούς του, του επιτίθεται τρεις φορές· με την μορφή χελιού την πρώτη, λύκου την δεύτερη και αγελάδας την τρίτη και τις τρεις φορές όμως αποτυγχάνει και τραυματίζεται. Τελικά εμφανίζεται με την μορφή ηλικιωμένης γυναικός που αρμέγει μία πληγωμένη αγελάδα με τρία τραύματα, προσφέροντας το γάλα στον Cú Chulainn, ο οποίος την ευχαριστεί τρεις φορές γιατρεύοντας έτσι τα τραύματά της. Μία δεύτερη συνάντησή του είναι αυτή με τον Lugh, ο οποίος του αποκαλύπτει πως είναι πατέρας του, τον ρίχνει σε μαγικό ύπνο για τρεις ημέρες και τον θεραπεύει από τους τραυματισμούς του. Όταν ο Cú Chulainn ξυπνά, ανακαλύπτει πως κατά την διάρκεια του ύπνου του, οι εχθροί σφάγιασαν τον «στρατό των αγοριών» που είχε προστρέξει να τον βοηθήσει. Τότε καταλαμβάνεται από την πιο τρομερή πολεμική μανία εώς τότε (κατά την οποία είχε τρομερούς σπασμούς και παραμορφωθηκε, με τον έναν του οφθαλμό να χάνεται βαθιά μέσα στο κρανίο του και τον άλλον να κρέμεται έξω από αυτό, ενώ πίδακες αίματος εκτινάσσονταν από το κεφάλι του, σχηματίζοντας μία πορφυρόχρωμη ομίχλη γύρω από αυτό. Τα μαλλιά του τυλίχτηκαν σαν κλαδιά θάμνου γύρω από το κεφάλι του, από το οποίο πετάγονταν σπίθες και εκπεμπόταν φως) και εφορμά σκορπώντας τον θάνατο στους αντιπάλους του, οι οποίοι πέφτουν νεκροί κατά εκατοντάδες. Από τις μονομαχίες του, ξεχωρίζει η τριήμερη αναμέτρησή του με τον φίλο του και θετό αδερφό του Ferdiad (γιο του θετού πατέρα του Fergus mac Róich, ο οποίος λόγω κάποιας αντιδικίας με τον Conchobar είχε καταφύγει στο Connacht) με τον οποίο εκπαιδεύτηκαν μαζί από την Scathach και τον οποίο τελικά σκοτώνει, αφού για δύο ημέρες αντάλλασσαν δώρα μετά από κάθε μονομαχία. Κατά την τελική μάχη αφού αποφεύγει να συγκρουστεί με τον Fergus mac Róich, όπως είχαν άλλωστε συμφωνήσει, χαρίζει την ζωή στη βασίλισσα του Connacht, Medb διότι δεν θεωρεί σωστό το να σκοτώσει γυναίκα και φρουρεί την οπισθοχώρησή της. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο μύθος σύμφωνα με τον οποίο ο Cú Roí mac Dáire μεταμφιεσμένος επισκέπτεται τον Cú Chulainn, τον Conall Cernach και τον Lóegaire Búadach, προκαλώντας τους να τον αποκεφαλίσουν, δεχόμενοι όμως να υποστούν το ίδιο από αυτόν στην συνέχεια. Ο Connal και ο Lóegaire τον αποκεφαλίζουν, όμως το βάζουν στα πόδια όταν ο Cú Roí επιστρέφει. Μόνο ο Cú Chulainn αποδεικνύεται αρκετά γενναίος και άξιος ώστε να τηρήσει τον λόγο του, με αποτέλεσμα ο Cú Roí να του χαρίσει την ζωή.

Θάνατος

Η Medb, βασίλισσα του Connacht θέλοντας να τον εκδικηθεί, συνωμοτεί με τα παιδιά των νεκρών εχθρών του και προσπαθεί να βρει την κατάλληλη ευκαιρία για να του επιτεθεί. Επιλέγει μετά από συμβουλή των θυγατέρων του Calatin την ημέρα που η παλιά κατάρα θα ξαναχτυπήσει τους άνδρες του Ώλστερ, ώστε ο Cú Chulainn να είναι μόνος του. Παρά τις προσπάθειες των συντρόφων του να τον προστατέψουν, το τέλος του προοιωνίζεται από διάφορα σημάδια, όπως η συνάντησή του με μία νεαρή γυναίκα η οποία πλένει σε ένα ποτάμι μία πανοπλία και ρούχα, τα οποία όπως του απάντησε ανήκαν στον Cú Chulainn, ο οποίος σύντομα θα πεθάνει. Η επισφράγιση έρχεται όταν σπάει το geis του (το οποίο είναι κάτι ανάλογο της «ευχής και κατάρας»), το οποίο αφορά την βρώση κρέατος σκύλου (λόγω του ονόματός του-Λαγωνικό του Culann). Όταν αυτό του προσφέρεται στο πλαίσιο της φιλοξενίας είναι υποχρεωμένος να το δεχθεί, ώστε να μην έρθει σε αντίθεση με τα έθιμα. Τότε δέχεται την επίθεση του στρατού των εχθρών του, που έχουν συγκεντρωθεί από ολόκληρη την Ιρλανδία και σκοτώνει τρεις δρυίδες που του ζητούν τις τρεις λόγχες του. Η κάθε λόγχη σύμφωνα με μία προφητεία θα σκότωνε έναν βασιλιά, και πράγματι χρησιμοποιήθηκαν από τους εχθρούς του για να σκοτώσουν τον ηνίοχό του (βασιλιά των ηνιόχων), το άλογό του (βασιλιά των αλόγων) και η τρίτη τον ίδιο. Θανάσιμα πληγωμένος και αποδυναμωμένος δένεται σε έναν βράχο, έτσι ώστε να πεθάνει όρθιος, ζητώντας από τους εχθρούς του να τον πλησιάσουν αυτοί. Το ετοιμοθάνατο άλογό του ήρθε στο πλευρό του και σκότωσε εξήντα αντιπάλους, όμως η μαγική, ηρωική λάμψη που ο ήρωας εξέπεμπε όταν βρισκόταν σε πολεμική έξαψη είχε σχεδόν σβήσει. Οι εχθροί του φοβούμενοι να τον πλησιάσουν, επειδή γνώριζαν τα αποτελέσματα της μανίας που τον καταλάμβανε, το έκαναν μόνο όταν είδαν ένα κοράκι να κάθεται πάνω στον ώμο του. Κάποιος είπε ότι τα πουλιά δεν συνήθιζαν να κάθονται σε αυτόν τον βράχο και έτσι βεβαιώθηκαν ότι είναι νεκρός. Τότε ο Lugaid τον πλησιάζει και τον αποκεφαλίζει, καθώς όμως το «ηρωικό φως» δεν είχε σβήσει τελείως, το σπαθί του νεκρού ήρωα πέφτει από το χέρι του και κόβει το χέρι του Lugaid. Η εκδίκηση για τον θάνατό του θα έρθει από τον σύντροφό του Conall Cernach, ο οποίος είχε ορκιστεί πως αν ο Cú Chulainn πέθαινε πριν από αυτόν, θα έπαιρνε εκδίκηση πριν από το ηλιοβασίλεμα.

Αυτό ήταν το τέλος του ηλιακού ήρωος Cú Chulainn τον οποίο όταν βρισκόταν στο απόγειο της δυνάμεώς του, κανείς δεν μπορούσε να τον κοιτάξει κατάματα χωρίς να τυφλωθεί, ενώ η θερμότητα του σώματός του έλιωνε το χιόνι σε απόσταση σχεδόν εννέα μέτρων γύρω του.