Η έκκληση

   

  Παρακάτω παρατίθεται ένα απόσπασμα από το έργο του Γάλλου ψυχολόγου Paul Diel (1/07/1893-5/01/1972), γνωστού για την μελέτη του επάνω σε θέματα  καταγωγής kau;vw και για την ανάπτυξη ιδιαίτερα της μεθόδου της ενδοσκοπικής αναλύσεως και της ψυχολογίας των κινήτρων. Τα παρακάτω αποσπάσματα προέρχονται από το έργο του "LE SYMBOLISME DANS LAS MYTHOLOGIE GRECQUE" - "Ο Συμβολισμός στην Ελληνική Μυθολογία".

Ο συγγραφέας πραγματοποιεί μία ερμηνεία διάφορων μύθων της αρχαίας Ελλάδος τους οποίους και κατατάσσει σε δύο μεγάλες ενότητες: α) Ο αγώνας ενάντια στην έξαρση, β) Ο αγώνας ενάντια στην αποπνευματοποίηση - από την οπτική της ψυχολογίας, κάνοντας όμως την τελευταία εύκολα αναγνώσιμη από εκείνον που δεν έχει κάποια σχέση με το αντικείμενο. Στην εν λόγω δημοσίευση επιλέχθηκε ένα απόσπασμα από τον μύθο του Περσέα (α ενότητα), στο οποίο όπως και σε ολόκληρο το έργο, ο συγγραφέας αποκαλύπτει  με επιστημονικούς όρους  ένα μέρος του απύθμενου βάθους της κοσμοθεάσεως και της μεταφυσικής αξίας της σκέψεως των προγόνων μας, καθώς και τον κεντρικό πυρήνα εκείνου του αρχέγονου κυττάρου το οποίο δύναται να προσεγγίσει την κοσμική και φυσική αλήθεια. Γράφει χαρακτηριστικά:

   

 (...)Κεντρικό θέμα στο μύθο του Περσέα είναι η δυσκολία να αντιμετωπίσει κανείς τη Μέδουσα : όποιος αντικρίζει το κεφάλι της Μέδουσας απολιθώνεται.

 Το ν’ αντικρίζεις τη Μέδουσα σημαίνει: να αναγνωρίζεις την ένοχη ματαιοδοξία σου, να αντιλαμβάνεσαι την ίδια σου την απωθημένη ενοχή, που για τίποτα στον κόσμο δεν θα ‘θελες να την ομολογήσεις, ούτε καν να την αντιμετωπίσεις. Η ένοχη ματαιοδοξία, ουσιαστική αδυναμία κάθε ανθρώπου, καθορίζεται λοιπόν με τον ακόλουθο τρόπο: είναι η μη-αρμονική έξαρση των πόθων (ενοχή), συνδεδεμένη με την ιδέα της τελειότητος (ματαιοδοξία), παρ’ όλη την νοσηρή έξαρση (ή παρ’ όλη την

νοσηρή αναστολή) των φυσικών πόθων(…).

 (..)Η Μέδουσα συμβολίζει τον φόβο, την απόγνωση σε σχέση με τον εαυτό μας, που κυριεύει την ματαιόδοξη ψυχή όταν σε στιγμές διαύγειας αντικρίζει θαρρετά τον εαυτό της απογυμνωμένο. Η χρεοκοπία αυτή της ματαιοδοξίας μπορεί να βιωθεί από τον κάθε άνθρωπο στις μεγάλες κρίσεις της ζωής τις ακολουθημένες από ήττες που οφείλονται στην αποτελμάτωση των πραγματικών αρετών του. Η Μέδουσα συμβολίζει την διεστραμμένη εικόνα του εαυτού μας, την εξημμένη φαντασία σε σχέση με τον εαυτό μας, την ενοχή σε έξαρση, την αμυδρά διακρινόμενη σε στιγμές όπου καταρρέει η ματαιοδοξία. Η απολιθωτική φρίκη που στις στιγμές αυτές κατακυριεύει την ψυχή, δεν είναι παρά το αντίστοιχο της ματαιοδοξίας: είναι η λύπη που μας προξενεί η κατάρρευσή της. Η τρομακτική αυτή λύπη, ξυπνά μέσα μας την τάση να ανασυγκροτήσουμε τη ματαιοδοξία. Η απολίθωση, επακόλουθο της φρίκης ( κεφάλι της Μέδουσας- παραμορφωτικός καθρέπτης), οφείλεται στην ανικανότητα να υπομείνει κανείς την αντικειμενικά την αλήθεια σχετικά με τον εαυτό του. Μία και μόνη συμπεριφορά, ένα και μόνο όπλο, μπορεί να μας προστατέψει από τη Μέδουσα: το να αποφύγουμε να την κοιτάξουμε για να μην «μαρμαρώσουμε» από φρίκη και να αιχμαλωτίσουμε την εικόνα της στον καθρέπτη της αληθείας. Αυτό είναι ακριβώς το

όπλο που θα επιτρέψει στον Περσέα να νικήσει τη Βασίλισσα- Γοργόνα (...).

 (...)Ο ήρωας παρ’ όλες τις αρετές του που τον προστατεύουν από την υπερβολική φρίκη, δεν θα ‘ταν ποτέ δυνατό να θριαμβεύσει αν στην κρίσιμη στιγμή δεν του συμπαραστεκόταν το πνεύμα, αν – με συμβολικούς όρους – η θεότητα δεν του προμήθευε τα όπλα για τη μάχη. Και η Παλλάς Αθηνά, κόρη του Δία, είναι εκείνη που προσφέρει στον Περσέα τη συμβολική ασπίδα, τον καθρέπτη της αληθείας. Η Αθηνά είναι η θεά της πνευματικής μαχητικότητος, θεότητα της σοφίας και της αληθείας. Η σοφία, η μαχητική λατρεία της αληθείας, είναι όροι απαραίτητοι για να φτάσει κανείς στην αυτογνωσία και, κατά συνέπεια, στην αρμονία(...)

(...) Η ασπίδα είναι ο καθρέπτης όπου κάθε άνθρωπος βλέπει τον εαυτό του ακριβώς όπως είναι, και όχι όπως θα ’θελε ­­­­­­­­­­­­­­­– με την φαντασία του – να είναι. Βοηθούμενος από την Αθηνά, δηλαδή από την ίδια την μαχητική σοφία, ο Περσέας κατορθώνει να υπομείνει, να δει κατάματα την πραγματική εικόνα της Μέδουσας: την εικόνα της δικής του ένοχης ματαιοδοξίας.Ο Περσέας νικά και σκοτώνει την Μέδουσα.

 Αποκεφαλίζει το τέρας και παίρνει μαζί του το κεφάλι σαν τρόπαιο. Από το αίμα που ξεπηδά από το τραύμα αναδύονται ο Χρυσάωρ (το χρυσό σπαθί), σύμβολο της πνευματικοποιήσεως, και το φτερωτό άλογο, σύμβολο της εξιδανικεύσεως. Έτσι γεννιέται ο Πήγασος.Η διεστραμμένη φαντασία πρέπει να πεθάνει για να γεννηθούν οι δύο μορφές της δημιουργικής φαντασίας: η πνευματικότητα και το ύψος. Ο Πήγασος εικονίζει γενικά τη μεταρσίωση στις σφαίρες του ύψους(…).     

 (...) Αλλά το κρυφό νόημα του μύθου του Περσέα δεν εξαντλείται από τα συμβολικά επεισόδια της νίκης του πάνω ση Μέδουσα και της απελευθερώσεως του Πήγασου. Όρος της νίκης δεν είναι η πρόσκαιρη εξύψωση, αλλά η διατήρηση του ήρωα σε ένα σταθερό επίπεδο ανατάσεως. Ο θρίαμβος πάνω στην ματαιοδοξία εύκολα μεταμορφώνεται σε ματαιοδοξία θριάμβου. Αν πραγματικά ο Περσέας είχε φανταστεί πως κατανίκησε την ένοχη ματαιοδοξία, θα ΄πεφτε ακόμα πιο οριστικά θύμα της. Ο οριστικός θρίαμβος δεν μπορεί να αποκτηθεί με μία και μόνο νίκη, αλλά με τον ακούραστο αγώνα μιας ολόκληρης ζωής. Ο μύθος εκφράζει συμβολικά τον ουσιαστικό αυτόν όρο, λέγοντας πως έστω και ύστερα από το θάνατό της, η κεφαλή της Μέδουσας διατηρεί την μαγική της δύναμη, την απολιθωτική της σαγήνη(...). Το ότι ο Περσέας παίρνει μαζί του το κεφάλι της Μέδουσας σημαίνει λοιπόν πως ο ήρωας εξακολουθεί πάντα να αντιστέκεται θριαμβευτικά στην απολίθωση και πως υπερνικά ακατάπαυστα τον κίνδυνο, γιατί είναι ικανός να αντιμετωπίζει χωρίς εξαιρετική φρίκη την αλήθεια που δεν παύει να τον αφορά(...). Όπως και στην διάρκεια της συμβολικής του πάλης, ο ήρωας θα μπορέσει έτσι, στον αγώνα αυτόν που θα διαρκέσει ολόκληρη τη ζωή του, να αντιμετωπίσει την τερατόμορφη αλήθεια, χάρη στην προστασία του καθρέπτη των αρετών σε επαγρύπνηση, αρετών που συμβολίζονται από την «ασπίδα της Αθηνάς» (αφού η Αθηνά συμβολίζει την μαχητική αυτήν αρετή: την αγάπη για αλήθεια).

 Ο άθλος λοιπόν του Περσέα δεν είναι μόνο ότι σκότωσε και αποκεφάλισε την Μέδουσα, αλλά και ότι πήρε μαζί του και το κεφάλι της, και μπόρεσε να αντικρίσει αποτελεσματικά τη δική του αλήθεια, την τυχαία ενοχή του, χωρίς να την παραμορφώσει διαστρεβλωτικά, χωρίς να την απωθήσει, χωρίς να την μετατρέψει σε αποτελματωμένη ματαιοδοξία, σε απολίθωση.Το κεφάλι της Μέδουσας στα χέρια του Περσέα έχει μολοταύτα και μίαν άλλη σημασία, πολύ ευρύτερη, που δεν αφορά μονάχα τον ίδιο τον ήρωα αλλά και τους άλλους ανθρώπους- τον κόσμο ολόκληρο(...). 

(...)Αυτό που προτείνει στους ανθρώπους είναι ο αγώνας ενάντια στον ουσιαστικό κίνδυνο. Το κομμένο κεφάλι αποδείχνει πως η Μέδουσα δεν είναι αήττητη. Το κεφάλι που δείχνει ο Περσέας είναι η έκκληση στους ανθρώπους να ακολουθήσουν το παράδειγμά του, να καταπολεμήσουν και να υπερνικήσουν την αποκρουστική σαγήνη που κάθε άνθρωπος έχει μέσα του: την τάση απωθήσεως της ενοχής, απωθήσεως κάθε ενδεχόμενου αισθήματος  ενοχής.Η νίκη του ήρωα πρέπει να αποδειχτεί γόνιμη και για άλλους, για τον κόσμο ολόκληρο. Ο Περσέας δεν είναι μόνον ο ήρωας- νικητής αλλά και ο ήρωας-σωτήρας του ελληνικού μύθου(…).

Επιλογή -Επιμέλεια : Προμηθέας